Големиот диктатор е американски политички сатиричен комедија-драма филм, напишан, режиран, продуциран, постигнат во кој глуми британскиот комичар Чарли Чаплин по традицијата на многу други негови филмови. Откако беше единствениот холивудски режисер кој продолжи да прави вакви филмови и во периодот на звучни филмови, ова беше првиот вистински звучен филм на Чаплин.
Филмот на Чаплин ја продлабочи осудата на Адолф Хитлер, Бенито Мусолини, фашизмот, антисемитизмот и нацистите. Во времето на неговото прво издавање, САД сè уште формално беа во мир со нацистичка Германија. Чаплин игра две водечки улоги: безмилосен фашистички диктатор и прогонуван еврејски бербер.
Големиот диктатор беше популарен кај публиката и стана успешен филм на Чаплин. Модерните критичари исто така го пофалија како историски значаен филм и важна работа на сатирата, а во 1997 година таа беше избрана од страна на Библиотеката на Конгресот за зачувување во Националниот филмски регистар на САД како “културно, историски или естетски значајна” Големиот диктатор беше номиниран за пет награди за Оскар – Најдобро производство, најдобар актер, најдобар текст (Оригинално сценарио), најдобар актер за Џек Оуки и најдобра музика (Оригинален резултат).
Во својата автобиографија во 1964 година Чаплин изјавил дека нема да го направи филмот ако знаел за вистинската големина на ужасите на нацистичките концентрациони логори во тоа време.
Кога ќе ви го спомнат Чарли Чаплин, сигурно ви текнува на неговите неми филмови. Но дали знаевте дека неговата најдобра изведба како актер содржи еден од најубавите говори од светската кинематографија? Прочитајте го говорот од филмот „Големиот диктатор“ (The Great Dictator) кој веќе 70 години ни кажува дека сите сакаме нешто исто, но не можеме да го постигнеме. Погледнете го овој моќен говор:
“ Сите ние сакаме да си помагаме. Луѓето се такви. Сакаме да живееме со среќата на другите, не со нивната мизерија. Не сакаме да се мразиме еден со друг. Во овој свет има место за секого. Земјата е богата и може да произведе доволно за сите. На овој начин животот може да биде слободен и убав, но ние сме го изгубиле нашиот пат…
Алчноста ја труе душата на човекот, го опкружи светот со омраза, ни носи мизерија и крвопролевање. Развивме брзина, но се затворивме во себе. Машините кои ни даваат изобилство, нè оставија со барања. Нашето знаење нè направи цинични, нашиот памет – цврсти и лоши.
Ние мислиме премногу, а чувствуваме премалку! Повеќе од машините, нам ни е потребно човештво. Повеќе од памет, нам ни се потребни добрина и нежност. Без овие квалитети, животот ќе остане насилен, а волјата ќе се изгуби. Авионот и радиото нè зближија. Самата природа на овие изуми вика за добрината на човекот, вика за универзалното братство, за единството на сите.
Дури и сега моите зборови имаат способност да допрат милијарди луѓе низ светот, милијарди очајни мажи, жени и мали деца, жртви на систем кој го тера човекот да мачи и да затвора невини луѓе.
На оние кои го читаат ова им велам „Не очајувајте!“
Мизеријата која нè опкружува е поминувањето на алчноста, горчината на оние кои се плашат од човечкиот напредок. Омразата ќе помине, диктаторите ќе умрат, а моќта која им ја зеле на луѓето ќе се врати. И сè додека луѓето умираат, слободата нема да постои.
Војници! Не се продавајте на насилници, на оние кои ве поробуваат, кои ги одредуваат вашите животи и ви кажуваат што да правите и да чувствувате. Оние кои ве третираат полошо од добиток и ве користат само како оружје! Не им се давајте на овие неприродни луѓе – луѓе машини со машински умови и срца. Вие не сте машини! Вие не сте добиток! Вие сте луѓе. Вие имате љубов кон човештвото во вашите срца! Вие не мразите! Само оние кои не се сакани мразат. Војници! Немојте да се борите! Залагајте се за слобода!
Иднината на човештвото е во рацете на сите луѓе, не на еден или на група луѓе. Во сите луѓе! Во тебе! Вие, луѓето, ја имате моќта, моќта да создадете среќа. Вие, луѓето, ја имате моќта да го направите овој живот слободен и убав, да го направите овој живот прекрасна авантура.
Да се обединиме!
Да создадеме нов свет, свет кој ќе му даде шанса на човекот да работи за вредна идеја, која ќе ѝ даде на младината иднина и безбедна старост. Со ветувањето на овие работи, насилниците ја добиле моќта. Но тие лажат! Тие никогаш не ги исполнуваат ветувањата! И никогаш нема да ги исполнат!
Диктаторите се ослободуваат, но ги поробуваат луѓето!
Да застанеме заедно и да го исполниме тоа ветување! Да застанеме заедно за слободен свет! Да ги отстраниме националните пречки! Да ги отстраниме алчноста, омразата и нетолеранцијата!
Да се обединиме за свет на логика и разбирање, свет каде што науката и напредокот ќе водат кон среќата на секој човек.
Луѓе, во името на мирот и слободата, да се обединиме!
Никој нема да го направи тоа за нас. Ако сакаме мир, секој од нас треба да го создаде и да го одржува. Не ни се потребни власти да ни даваат дозвола и помош. Ова е идеја и сè што е потребно за нејзино остварување е заедничко работење на луѓето. Не сакам да бидам император. Тоа не е моја работа. Не сакам да владеам или да победам кој било. Сакам да има помогнам на сите ако е тоа возможно.
Ми имаат кажувано дека е невозможно… Ним им велам „Сè било невозможно, сè додека некој не се обидел да го проба.“ Постои град во Индија кој се вика Ауровил. Ауровил го направил невозможното и постои од 1960-тите.
Кој вели дека Ауровил е границата на она што можеме да го постигнеме?”